Jak wygląda postępowanie w sprawie nieletnich?

Jak wygląda postępowanie w sprawie nieletnich?

Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich stosowana jest do konkretnego podmiotu, tj. osób nieletnich, które popadły w konflikt z prawem. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie podstawowych zagadnień i zasad postępowania w sprawach nieletnich.

Kim jest nieletni i kiedy odpowiada przy zastosowaniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich?

Nieletni to osoba, która nie ukończyła 18 roku życia. Na podstawie ww. ustawy odpowiada każda osoba nieletnia wykazująca przejawy demoralizacji, a także taka, która dopuściła się czynu karalnego na podstawie ustawy kodeks karny, kodeks karny skarbowy lub w określonych przypadkach kodeks wykroczeń (tj. w razie popełnienia czynu z art. 50a, art. 51, art. 69, art. 74, art. 76, art. 85, art. 87, art. 119, art. 122, art. 124, art. 133 lub art. 143 Kodeksu wykroczeń) i w chwili jego popełnienia ukończyła 13 lat, ale nie ukończyła 17 lat. Ponadto zastosowanie znajduje do osób, wobec których orzeczono wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych aż do ukończenia przez nie 21 roku życia.

Jak przebiega postępowanie w sprawach nieletnich?

Co do zasady postępowanie w sprawach nieletnich jest niejawne i prowadzi je sąd rodzinny, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie demoralizacji nieletniego lub popełnienia przez niego czynu zabronionego. Początkowo przeprowadza się postępowanie wyjaśniające, które ma na celu weryfikację czy doszło do popełnienia czynu karalnego przez nieletniego, czy istnieją okoliczności świadczące o jego demoralizacji i co za tym idzie- czy zachodzą przesłanki do zastosowania środka wychowawczego czy poprawczego.

Należy pamiętać, że nieletniemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy oraz prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania o czym powinien zostać należycie pouczony przed przystąpieniem do przesłuchania lub wysłuchania. Wysłuchanie winno odbywać się w obecności rodziców lub opiekunów w warunkach zbliżonych do naturalnych (w miarę potrzeby w jego miejscu zamieszkania) przy zapewnieniu pełnej swobody wypowiadania się.

O wszczęciu postepowania obligatoryjnie zawiadamia się rodziców lub opiekunów.

Aby ustalić informacje dotyczące nieletniego i jego środowiska sąd rodzinny zleca kuratorowi sądowemu przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Jego celem jest, m.in. poznanie zachowania się i warunków wychowawczych nieletniego, sytuacji bytowej rodziny, przebiegu nauki, spędzania czasu wolnego, stosunku do niego rodziców lub opiekunów, stanu zdrowia czy uzależnień.

W sprawach nieletnich odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego właściwe dla spraw opiekuńczych, z wyłączeniem:

• czynności dowodowych przeprowadzanych przez Policję,
• powoływania i działania obrońcy,
• przeprowadzania czynności dowodowych z udziałem osób małoletnich innych niż nieletni,
• przepisów dotyczących rzeczy zatrzymanych,

które odbywają się zgodnie z Kodeksem postępowania karnego.

Możliwe rozstrzygnięcia postępowania

Wobec nieletniego w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego, mogą zostać zastosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym.

Jeżeli w trakcie prowadzonego postępowania nie odnotowano przejawów demoralizacji u nieletniego lub jeśli nie stwierdzono popełnienia przez niego czynu karalnego, postępowanie zostaje umorzone.

Środki wychowawcze i środki poprawcze

Należy pamiętać, że w sprawie, która dotyczy osoby nieletniej należy kierować się głównie jego dobrem. Wszelkie działania mają na celu wywołanie pozytywnych zmian w osobowości oraz zachowaniu się nieletniego, a podejmowane są, żeby przede wszystkim nieletniego, wobec którego toczy się postępowanie- wychować.

W ramach środków wychowawczych sąd może:

• udzielić upomnienia
• zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia,
• ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna,
• ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego,
• zastosować nadzór kuratora,
• skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją,
• orzec zakaz prowadzenia pojazdów,
• orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego,
• orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
• orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym.

Środki poprawcze:

Znajdują zastosowanie, gdy nieletni dopuścił się przestępstwa, przestępstwa skarbowego lub określonego wykroczenia (wspomnianego na początku artykułu), jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.

Sąd rodzinny kierując do wykonania orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym, może określić rodzaj tego zakładu.

Nieletni może zostać skierowany do zakładu poprawczego, które dzielą się na:

• resocjalizacyjne, w tym o charakterze: otwartym (młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej), półotwartym, zamkniętym i o wzmożonym nadzorze wychowawczym,
• resocjalizacyjno – rewalidacyjne,
• resocjalizacyjno – terapeutyczne.

AMG — Kancelaria Prawna w Nowym Sączu

Zapewniamy kompleksową i skuteczną pomoc prawną — to nasz priorytet. W kwestii osób nieletnich, które dopuściły się czynów karalnych najważniejsze jest, aby przy zastosowaniu skutecznego procesu resocjalizacji powstrzymać dalszy proces demoralizacji i w jak największym stopniu umożliwić nieletniemu powrót na właściwe tory. Należy pamiętać, że nieletni, m.in. ze względu na swój wiek i niedojrzałość psychiczną wymagają szczególnego podejścia i traktowania. Należy pamiętać, że nieletni ma prawo do korzystania z pomocy obrońcy, a jego odpowiedni wybór może okazać się kluczowy w jak najbardziej bezstresowym przeprowadzeniu osoby nieletniej przez cały proces toczącego się postępowania w jego sprawie.

Prawnicy naszej Kancelarii do każdej sprawy podchodzą indywidualnie i z najwyższą starannością, a dzięki wieloletniemu doświadczeniu sprawdzą się w każdej trudnej sytuacji, nawet takiej, z której wydaje się, że żadnego wyjścia już nie ma.

Zapraszamy do skorzystania z naszych usług.

Skontaktuj się z nami na naszej stronie lub Faceboook’u.