Łamanie kodeksu pracy. Poznaj swoje prawa i zadbaj o swoje dobro.
Łamanie kodeksu pracy pracodawcę praw pracownika zdarza się niestety dosyć często — wynika to z niewiedzy lub złej woli pracodawcy. Właśnie dlatego warto znać swoje prawa i wiedzieć jak zareagować, jeśli zauważymy, że pracodawca nie przestrzega przepisów.
Źródła prawa pracy
Powszechne źródła prawa pracy to:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
- Akty międzynarodowe
- Ustawy
- Rozporządzenia
Podstawowym źródłem prawa pracy jest ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 z późn. zm.) wraz z aktami wykonawczymi.
Kodeks pracy to zbiór przepisów kompleksowo regulujących całokształt praw i obowiązków pracowników i pracodawców. W kodeksie można również znaleźć przepisy dotyczące między innymi:
- Nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy
- Reprezentacji interesów zbiorowych pracodawców i pracowników, w tym współzarządzania zakładem pracy
- Układów zbiorowych pracy
- Odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko prawom pracownika
- Rozpoznawania sporów ze stosunku pracy
Dlaczego warto znać prawo pracy?
Każdy pracownik oraz pracodawca powinien znać kodeks pracy, a przynajmniej jego najważniejsze zasady. Prawo pracy ma za zadanie chronić wszystkich uczestników rynku pracy — zarówno pracownika, jak i pracodawcę. Kodeks pracy został opracowany w odpowiedzi na rzeczywiste potrzeby, z jakimi zmagali się przede wszystkim pracownicy, ponieważ to właśnie ich prawa przez wiele lat były najczęściej naruszane.
Znajomość swoich praw to skuteczny sposób na ich ochronę oraz uniknięcie niekorzystnych i nieprzyjemnych sytuacji związanych z wykonywaną pracą. Warto wiedzieć, w jaki sposób powinno przebiegać zatrudnienie oraz jak pracownik powinien być traktowany w pracy. Równie ważne jest posiadanie wiedzy na temat aktualnie wprowadzanych zmian w prawie pracy.
Najczęściej łamane prawa pracownika
Niewypłacanie wynagrodzenia
Prawo do otrzymania wynagrodzenia to podstawowe prawo pracownika. Wynagrodzenie powinno być wypłacane w stałym i oznaczonym z góry terminie. Mimo iż obowiązkiem pracodawcy wymienionym w kodeksie pracy jest wypłata wynagrodzenia z dołu to wcześniejsza wypłata może być wprowadzona, chociażby umową o pracę.
Niewypłacenie pensji jest najbardziej dotkliwą dla zatrudnionych formą łamania ich praw. Obowiązek wypłacania wynagrodzenia za pracę ma charakter bezwzględny, a przyczyna niewypłacalności nie ma znaczenia.
Niezapewnienie prawidłowego okresu odpoczynku i czasu pracy
Prawo do wypoczynku oraz prawidłowego czasu pracy to jedne z kolejnych, podstawowych praw pracownika, które są jednak nagminnie łamane m.in. poprzez:
- Nieustalenie okresu rozliczeniowego
- Nieprzestrzeganie minimalnego dobowego i tygodniowego odpoczynku od pracy
- Niezapewnienie przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy, gdy dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin
- Nieprzestrzeganie norm i ogólnych wymiarów czasu pracy w wymiarze dobowym i tygodniowym
- Brak wypłacania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, porze nocnej czy niedzielę i święta
Nieprawidłowe rozwiązanie współpracy
W trakcie trwania umowy o pracę pracownicy często przymykają oko na łamanie kodeksu pracy przez pracodawcę — z obawy przed utratą stanowiska lub popsuciem stosunków. Jednak wraz z decyzją o zwolnieniu, pracownicy częściej postanawiają zawalczyć o swoje prawa. Z naszego doświadczenia, wynika, iż pracownicy najczęściej zarzucają byłym pracodawcom:
- Brak wypłaty wynagrodzenia
- Brak zachowania okresu wypowiedzenia
- Brak podania przyczyny wypowiedzenia
- Brak wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy
- Brak wydania świadectwa pracy
Nieprzestrzeganie przepisów BHP
Środowiska pracy co oczywiste bywają zróżnicowane, jednak niezależnie od miejsca i formy wykonywanej pracy, pracodawca ma obowiązek m.in.:
- Zorganizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki prac
- Reagować na potrzeby pracowników w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy
- Zapewnić rozwój spójnej polityki, zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym
- Zapewnić pracownikom środki ochrony osobistej
- Zadbać o to, by pracownicy korzystali ze sprawnych urządzeń, narzędzi, maszyn itd.
- Zapewnić wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Co robić, gdy prawa pracownika są łamane?
Warto zacząć od rozmowy z pracodawcą, gdyż być może nie jest świadomy swoich błędów. Samo udowodnienie winy pracodawcy zazwyczaj jest łatwe, gdyż wszystkie regulacje są ujęte w Kodeksie pracy.
Jeśli jednak rozmowa nie przynosi skutków, a pracodawca nie chce współpracować, można zgłosić łamanie kodeksu pracy do Państwowej Inspekcji Pracy. Skargę do PIP można złożyć między innymi pisemnie, za pomocą poczty elektronicznej, formularza e-skargi, a także ustnie do protokołu. Na tym etapie warto zbierać materiały potwierdzające twierdzenia skarżącego dotyczące łamania praw pracownika. Jako dowody mogą służyć przede wszystkim pisma, wiadomości e-mail od pracodawcy lub świadkowie — przydadzą się one podczas ewentualnego przeniesienia sprawy na drogę postępowania sądowego.
Państwowa Inspekcja Pracy weryfikuje pismo i decyduje, czy zgłoszenie jest wiarygodne. Jeśli jednak zgłoszenie dotyczące łamania praw pracowniczych zostało negatywnie rozpoznane, należy przejść na drogę postępowania sądowego, które jest ostatecznym rozwiązaniem.
Kancelaria AMG — nie walcz sam
Niektóre sprawy dotyczące prawa pracy bywają bardzo skomplikowane i trudne dla osoby dochodzącej swoich praw. W niektórych przypadkach warto skorzystać z usług specjalistów, którzy mają doświadczenie w postępowaniach związanymi z konfliktem na linii pracownik — pracodawca.
Zapraszamy do skorzystania z naszych usług.
Skontaktuj się z nami na naszej stronie lub Faceboook’u.
